Jak oswoić lęk – od zaburzenia do zdrowia
Jak oswoić lęk – zmartwienia pani Basi
Basia była „z natury” nerwową osobą, lecz zbliżający się ślub córki wyczerpał ją do granic. Kładła się spać do łóżka myśląc o liście rzeczy do wykonania, no i oczywiście o kosztach. Ból żołądka właściwie jej nie opuszczał. Migreny stały się codzienną towarzyszką. Dni Basi były wypełnione bieganiem po domu, robieniem notatek i dzwonieniem. Zdarzało jej się coraz częściej zatrzymywać pośrodku pokoju i nie pamiętać, co miała zrobić. Dziś spędziła pół dnia płacząc po telefonie córki, od której usłyszała, że wszystkich denerwuje. Co miała na myśli? Przecież Basia tylko chciała pomóc.
Lęk jest najbardziej powszechnym problemem związanym z psychiką. W sposób znaczący oddziałuje w większości trudności i zaburzeń psychicznych. Jest obecny w depresji, alkoholizmie, schizofrenii. Ale także przysparza cierpienia w atakach paniki, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, fobiach i po traumatycznych doświadczeniach. Jakby tego było mało, lęk pojawia się także w czystej postaci u 1 na 20 osób.
Jak oswoić lęk – objawy w ciele
Lęk to coś więcej niż tylko nerwowość. Dosyć często osoby konsultują się u lekarza pierwszego kontaktu, gdyż objawy dotyczą zdrowa fizycznego. Mowa tu o bólach mięśni i głowy, spięciu w szyi, karku oraz barkach, problemach żołądkowych, zaburzeniach trawienia (zaparcia, biegunki), zwiększonym ciśnieniu i tętnie, szybkim oddechu, zwiększonej potliwości, trudnościach z odprężeniem się. Pojawiają się trudności z koncentracją i ze snem. Sen nie regeneruje, a koszmary wyczerpują. W ciągu dnia nie opuszcza poczucie zmęczenia i irytacji. Przytłoczenie oczekiwaniami doprowadza do łez.
Lęk współwystępuje z chorobami fizycznymi. Patrząc z perspektywy holistycznej nie ma znaczenia, co było pierwsze. Każdy z nas jest jak mechanizm zegarka. Jeśli jeden element zacznie rdzewieć, wpłynie to na drugi. Warto sprawdzić, czy problemy medyczne dodatkowo go nie nasilają takie jak: choroby serca i układu krążenia, astma, zaburzenia hormonalne, niedobory witamin i mikroelementów.
Jak oswoić lęk – okiem psychiatrii
Wśród psychiatrów nie ma pewności, co do genezy powstawania lęku. Wiążą to ze zmianami w mózgu – niedoborem receptorów serotoniny i GABA. Nie daje to jednak odpowiedzi, dlaczego jedni są bardziej wrażliwi niż inni. Badani dowodzą, że lęk uogólniony dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Nie jest dziedziczny – choć w rodzinie mogą współwystępować podobne zaburzenia – ataki paniki, depresja. Osoby, które zmagają się z nasilonymi lękami, mają poczucie, że towarzyszy im to od dzieciństwa. Jednak intensywność lęku zmienia się w zależności od czynników stresogennych w życiu.
Lęk może dekoncentrować i obezwładniać. Takie osoby mogą być bardziej podatne na depresję i uzależnienia. Statystycznie co czwarta osoba będzie zmagać się z atakami paniki.
Diagnoza lęku będzie utrudniona w przypadku regularnego spożycia alkoholu bądź picia więcej niż dwóch filiżanek kawy dziennie. Pobudzenie i nerwowość są skutkami ubocznymi środków psychoaktywnych.
Jeśli tuż po przebudzeniu będziesz czuć niepokój, może to być efekt picia alkoholu, palenia papierosów bądź innych używek. Lęk często dokucza osobom zmagającym się z depresją. Poczucie braku sensu, bezsilności i winy mogą być sygnałami, że depresja jest podstawowym problemem.
Jeśli doskwiera ci lęk na jakiś konkretny temat, to raczej będzie to się wiązało z zaburzeniami lękowymi innego typu. Mogą to być fobie, kompulsje, zespół stresu pourazowego.
Jak radzić sobie z lękiem – dobra diagnoza
Dobra diagnoza jest o tyle ważna, że proces zdrowienia w każdym zaburzeniu przebiega inaczej. A od tego zależy szybkie dojście do zdrowia.
Jest wiele sposobów i podejść w osłabianiu lęku. W zależności od stopnia nasilenia potrzebna może być pomoc psychiatry, lekarzy specjalistów, psychoterapeuty, terapeuty uzależnień. Uwalnianie się spod tyranii lęku jest długotrwałym procesem, choć wyraźną ulgę można poczuć dosyć szybko. Wraz z odzyskiwaniem kontroli nad własnym życiem metody tzw. alternatywne będą skuteczne.
Dlaczego taka kolejność? Z mojej praktyki wynika, że osoby na granicy załamania nerwowego potrzebują przede wszystkich natychmiastowej pomocy. Czasem włączenie leków jest niezbędne do ratowania zdrowia. W procesie zdrowienia ważne też jest uwalnianie się spod iluzji, że obecny stan zdrowia to nic poważnego. Żadna metoda alternatywna nie pomoże w łagodzeniu lęku, jeśli dana osoba będzie nadal nadużywać alkoholu. Lęk jest wtedy tylko efektem choroby alkoholowej.
Rozpoznanie aktualnego stanu zdrowia fizycznego, psychicznego i relacyjnego jest podstawą do ustalenia kolejności działań. Leczenie może odbywać się dwutorowo, np. leczenie hormonalne z leczeniem uzależnienia. Konsultacja o specjalisty pomoże w ustaleniu kroków niezbędnego leczenia. Samo rozpoznanie i nazwanie problemów ma moc uzdrawiającą. Okazuje się bowiem, że można zmienić obecny stan. Pomocne będą konsultacja u terapeuty uzależnień (także uzależnień behawioralnych), psychoedukacja dotycząca lęku, terapia par/rodzin jeśli lęk ma swe źródło w relacjach, techniki relaksacyjne. Niemożliwe jest doświadczanie lęku przy w pełni zrelaksowanym ciele. Medytacja, joga, ruch na świeżym powietrzu będą działać relaksacyjne.
Jak oswoić lęk – psychoterapia
Psychoterapia pomaga w rozpoznawaniu straszących myśli i odzyskiwaniu wpływu na wytwory umysłu. Lepsze rozumienie siebie może odsłonić nieświadome źródła lęku. W trakcie pracy psychoterapeutycznej poziom lęku może chwilowo wzrastać wraz z rozpoznaniem głębszych konfliktów ukrytych za lękiem. To moment, gdy uzyskiwanie świadomości boli. Realnie nic się nie zmienia, lecz nazywanie rzeczy po imieniu – puszczanie iluzji na swój własny temat – boli. Wraz z puszczeniem mylnego obrazu na swój temat, przychodzi ulga, spokój i zadowolenie.
Jeśli ktoś w twoim otoczeniu zmaga się z lękiem, możesz mu/jej pomóc zachowując spokój i optymizm. Lęk może być zaraźliwy i dobrze jest powstrzymywać naturalną tendencję do zamartwiania się z bliskimi. Wykłócanie się o rację będzie nasilało lęk. Zamiast tego spróbuj zapewniać bliską osobę o wsparciu i pomocy w radzeniu sobie z problemami.